Viooltechniek: een aaneenschakeling van lichamelijke configuraties of toch niet?

Toen ik rond mijn 20^ste veel viool aan het spelen was had ik me het volgende bedacht. Als elke technische handeling, bijvoorbeeld het zuiver krijgen van een positiewissel of een streektechniek als spiccato, waarbij de strijkstok van de snaar springt, terug te voeren is tot het objectief vaststellen van lichamelijke configuraties, dan is viool leren spelen simpelweg het internaliseren van die met de techniek overeenkomende configuraties. De linker ellenboog in hoek α ten opzichte van de hals van de viool, de vinger op x mm vanaf het begin van de snaar, de rechter hand in die en die vorm, enz. Zo bezien is zuiver spelen bijvoorbeeld bijzonder onwaarschijnlijk: een fractie van een millimeter ernaast en het is knettervals, en bovendien krijgt de toon het nasale karakter waar de buren zo van houden.

Bladmuziek lezen

Ik bespeel vier instrumenten: viool, altviool, blokfluit en piano. Voor al deze instrumenten is de muzikale notatie die ik lees ongeveer hetzelfde: een notenbalk bestaande uit vijf horizontale lijnen met daarop rondjes gepositioneerd wiens visuele hoogte analoog is aan de toonhoogte, relatief ten opzichte van een oriëntatiepunt, de sleutel (e.g. G- of vioolsleutel). Elke toonhoogte heeft een naam, te weten A-G, na een G komt een A, enz. Het grappige is dat de manier waarop ik de noten lees en, sterker nog, de manier waarop de noten zich voordoen, verschilt al naar gelang welk instrument ik in mijn handen heb.

Klokkijken

In mijn kamer hangt een klok, en daartegenover een spiegel, zo dat ik vanuit mijn gemakkelijke stoel het spiegelbeeld van de klok kan zien en daarmee hoe laat het is. Dit valt in de praktijk echter tegen. Ik moet veel te lang nadenken om de banale activiteit van het spiegelklokkijken tot een goed einde te brengen en draai me uiteindelijk om naar de klok zelf zodat ik in één oogopslag kan zien hoe laat het is. Dit is opmerkelijk als je je bedenkt dat de ‘afbeelding van de wereld’ via de fysieke visuele stimulus, het licht, mijn netvlies ondersteboven raakt, terwijl er geen mentale inspanning nodig is om het omgekeerde beeld 180 graden te draaien en aldus het ons zo vertrouwde visuele spektakel te produceren. Dit voorbeeld toont voor mij aan dat klokkijken niet simpelweg een passief ontvangen van een visuele stimulus behelst dat ik vervolgens mentaal interpreteer, op dezelfde manier als dat mijn netvlies het ondersteboven licht ontvangt. Als het wél hetzelfde zou zijn, dan zou het niet zo moeilijk moeten zijn om een klok in spiegelbeeld te lezen.